Cusco - Puno - Arequipa - Cusco

Mijn eerste reisweek is achter de rug. Ik ben inmiddels weer twee dagen terug in Cusco, goddank. Nu ik er zo lang heb gezeten voel ik me er helemaal op mijn gemak, en nu ik weg ben geweest kan ik het met recht mijn thuishaven noemen, want Cusco voelt goed. Al helemaal in vergelijking met de andere steden waar ik ben geweest. Met name Puno.

PUNO
Wat een lelijke, deprimerende stad was dat, foei! Gister zag ik een straatkindje, en in plaats van dat ik er medelijden mee had, dacht ik, hij mag blij zijn dat hij een straatkindje is in Cusco, en niet in Puno, want dat was pas zielig geweest. Puno is grijs, onaf, smerig, en de mensen zijn er stom. Het enige dat het waard maakte er te zijn was dat het de eerste week van november was, wat de tijd is dat ze een week helemaal los gaan in Puno. Ze hebben van alles te vieren, maar wij hebben het grootste - en laatste - feest meegemaakt, op 5 november. Ze vierden het begin van het Inca-imperium door de de mythische verrijzing van Manco Capac, de eerste Inca, en zijn vrouw Mama Ocllo uit het Lago Titicaca, het beroemde hoogstgelegen bevaarbare meer ter wereld. Ik vond het een heel mooi ritueel, dat heel mooi het verhaal uitbeelde. ´s Ochtends in alle vroegte verzamelden alle mensen zich bij de haven van Puno. We wachtten heel lang, 2 uur, en opeens vanuit de verte van het meer zagen we een enorme stoet rieten boten naderen (de typische rieten boten). Toen ze dichterbij kwamen, zagen we dat ze allemaal verkleed waren als Quechua´s, en ze zongen en sloegen op de trom. Op de grootste boot, met twee verdiepingen, zaten Manco Capac en Mama Ocllo, in vol kleurig Inca-ornaat. Het laatste stuk waadden ze naar de oever van Peru en daar aangekomen prezen ze de grond en zwaaiden naar Peru. Daarna was er een reeks van offeringen van Chicha, Inca-maïsbier. De Inca en zijn vrouw werden gezegend en meer van die heilige zaken, en toen klommen ze op een gigantische dubbele draagtroon, die aan weerszijden door 10 Incajongens werden gedragen. Ik wilde goede foto´s, wat er in eindigde dat ik plotseling middenin de gigantische stoet meeliep. Iedereen zat aan de zijkant van de straat en zwaaiden naar Manco Capac en probeerden Mama Ocllo´s heilige aardappelen te vangen, maar ik liep mee. Ter ere van dit feest droeg ik mijn Peruviaanse gele feestvestje dat ik in Cusco had gekocht. Waarschijnlijk daarom en omdat ik een gringa was die meeliep in de stoet, ben ik zodoende drie keer geinterviewd. Twee keer door nationale radiozenders, en één keer, jawel, door TV Peru! Ze vroegen me (in het Spaans) wat ik van deze traditie dacht, en ik antwoordde (in het Spaans) dat het Belangrijk is je Cultuur in Leven te houden, en dat dat hier op een hele mooie manier wordt gedaan, en dat ik peru zo Kleurrijk vind en ik van kleuren houd. Ik was maar zo prijzend mogelijk, want ik heb het gevoel dat de meeste Peruvianen eigenlijk een hekel hebben aan buitenlanders dus probeerde ik maar te laten zien dat sommige buitenlanders zich heus wel verdiepen in het land van bestemming. Stomme eikels.

Die middag deden we een excursie en toen we ´s avonds terugkwamen was het feest nog steeds aan de gang. Door de verlichte straten renden hele parades aan verklede jongeren aan ons voorbij, en met de splendour en bonanza van alle extravangante glitterkostuums vond ik het wel lijken op het carnaval van Rio in het klein. Heel mooi, en alle aandacht was voor even gericht op dit fluorescent evenement, en niemand dacht meer aan de lelijkheid van de stad.

ISLAS UROS
De volgende dag begon onze ontdekkingsreis op het meer. Als eerste bezochten we befaamde Islas Flotantes, de drijvende eilanden die enig zijn in hun soort op de wereld. De geschiedenis van het ontstaan van de eilanden vond ik heel mooi. Het Urosvolk leefden op de altiplano, het vasteland met de heuvels tussen hen en Lago Titicaca in. Maar toen de roofzuchtige Spanjaarden oprukten zagen ze zich gedwongen naar het midden van het meer te vluchten, ´to live in the reed...´ Zo dobberden ze daar als opgejaagde dieren op hun rieten boten, die elk genoeg plaats boden voor een huisje, een keukenhoekje en één familie. Maar aan de rieten boten was geen lang leven beschoren en na elke 5 tot 7 maanden begon hun wiegend huis te rotten en te vergaan. Zo dobberden ten slotte heel veel halve boten rond en toen bedacht een slimme Urosman op een dag de restanten van de boten aan elkaar te binden. De legden vers riet dwars over de platformen heen. Jullie moeten weten dat in die tijd hun rieten boten nog niet dreven. Ze wiegden op het tij heen en weer, maar vastgeankerd tussen het omringende riet. Toen kwam plots op ´El Niño´, het gewetenloze weerverschijnsel dat hele klimaten doet veranderen. Door de genadeloze regenval steeg in die tijd het gigantische meer 2 meter (!) en de boten die niet dreven, begonnen nu te drijven.
Deze dagen gebruiken de Uros ´chullo´, solide wortelrietblokken. In het droge seizoen als deze wortels uit het water tevoorschijn komen nemen ze een groot kapmes mee in hun boten en hakken de wortelgrond in grote blokken. Maar de onderkant laten ze ongemoeid. Als dan de regen komt, en het water stijgt, beginnen de losse blokken te wiebelen in de stroom, en zo scheurt de bodem los. Ze steken dikke stokken in de blokken en nemen de blokken mee naar hun kamp. Daar binden ze via de stokken met touwen de chullos aan elkaar en bedekken ze met dikke dwarsliggende rietlagen. In het natte seizoen leggen ze elke 12 dagen nieuw riet op het eiland, en wat ze er aan de bovenkant op leggen, rot aan de onderkant weg. Inmiddels liggen de eilanden niet meer in het midden van het meer. Ooit lagen ze 27 km van de kust van Puno verwijderd, maar wind en weer hebben ze nu tot zo dichtbij als 7 km gebracht.
Voor de toeristen is het prachtig en kleurrijk, het enorme gele kamp temidden van het blauwe water, en dan de fluorescente rokken van de vrouwen, in meer kleuren dan de regenboog. Maar door de jaren heen heeft het toerisme waar de drijvende mensen zch eerst verwoed tegen verzetten geleid door een vreselijk schokkende overcommercialisering en hun hele leven lijkt in scene gezet. Door de felle kleuren lijkt het zoals mijn vriendin Marijn zo treffend omschreef op een Disneylandattractie, maar deze arme mensen leven middenin hun eigen toneelstuk. De vrouwen zijn soms net robots, met hetzelfde ritueel voor elke toeristenboot die aanmeert op hun land. Maar ja, het is hun inkomen.

TAQUILE
Na de drijvende eilanden voeren we door naar Taquile, en dat is ook weer zo´n apart verhaal. Zij zijn de enige gemeenschap die temidden van alle anderen Quechua spreken, de rest spreekt Aymara. De gemeenschap op dit kleine 7 km2 eilandje is heel sterk, elke Taquileño trouwt met een Taquileña. Ze hebben hun volledige eigen levensstijl, en tradities zoals je die nergens anders zal tegenkomen. Zoals de mutsen: de getrouwde mannen dragen een volledig rode muts, en hou ze hem ook dragen, de boodschap is hetzelfde: het avontuur in mijn leven is over, ik ben getrouwd. Maar de vrijgezélle mannen dragen een rode muts met witte flap, en als ze de flap naar rechts dragen, zijn ze op zoek naar een vaste relatie, een verloofde. Als ze de flap naar links dragen, zijn ze uit op avontuur, en de flap naar voor of achter betekent dat ze niet zijn geinteresseerd.
Vrouwen tot en met 6 jaar dragen de vrijgezellenmuts naar achteren gevouwen, en daarna dragen ze voor de rest van heel hun lange leven een zwarte mantel met gekleurde ponpons aan elke hoek. Vrijgezelle vrouwen dragen felgekleurde rokken, getrouwde vrouwen dienen te rouwen; zij kleden zich volledig in het zwart.

Ik ging er in onze ´vrije tijd´ eens even in alle stilte voor zitten. Waarachtig élk poppetje had zijn muts, en door de geïsoleerde sfeer deed het me eigenlijk een beetje denken aan Charlie and the Chocolate factory: een unieke plek, afgezonderd van de wereld, je zou niet beter weten of er zat een glazen stolp over Taquile heen, en zo nu en dan dook er een Oompa Loompa op vanachter een stenen muurtje, een huisje of een struik, met zijn zwartwitte pakje en zijn rode muts. Ongelooflijk.

HASSLE AT THE BORDER
Helaas hadden we geen tijd om te overnachten op het andere eiland, Amantaní. En ook voor Copacabana, het stille kuststadje net over de grens met Bolivia hadden we maar één dag. Toen we na die ene dag Peru weer binnenwilden, kregen we weer eens te maken met de Zuid-Amerikaanse corruptie. Ze lieten ons er niet door. Hun excuus was dat je voorzichtig moet zijn met hun Bolivia, en dat elke toerist ten minste 24 uur in hun land moet doorbrengen, dan mag je weer weg. Of we betaalden. Van zo´n belachelijke regel had ik nog nooit gehoord, maar wat moesten we doen. Ik begon liever niet een discussie in mijn haperspaans met deze ervaren, geüniformeerde militair. Ik durf het woord bijna niet te gebruiken, want dan zullen ze me misschien wel tracen en in het gevang gooien, maar alles hier in uniform komt op me over als een boze fascist.
Goddank kwam een vrouw uit Sevilla, het Zuid-Amerika van Spanje, die ze er ook niet doorlieten tot onze redding. En met grote moed waar ik maar achter ging staan bedolf ze de fascist onder rappe woorden. Uiteindelijk kreeg ze ons de grens over met het verhaal dat zij volgend jaar een maand in Bolivia zou wonen, en daarna was alles goed.

NIGHTBUS
Van Puno zou ik die avond naar Arequipa afreizen om mijn vrienden Eda en Nicklas te ontmoeten die hun laatste 4 dagen in Peru daar wilden doorbrengen. Ik zag ontzettend uit naar mijn ´bus cama´ (bedbus), en ik had hoge verwachtingen van het bed in de bus, maar mijn stoel had heel wat minder weg van een bed dan ik had gehoopt. Dus terwijl alle Peruvianen om mij heen vredig lagen te slapen, zat ik mijn teleurstelling te verwerken in mijn dikke ligstoel met mijn gebroken rug en verdraaide nek. Maar het was wederom een ervaring die ik niet had willen missen.

AREQUIPA
De eerste dag in Arequipa ben ik vroeg opgestaan om de stad te ontdekken. Arequipa is bezaaid met oude colonial mansions, en bijna elk gebouw heeft daarom een courtyard en is gemaakt van sillar, lokale vulcanische steen. Daarom wordt Arequipa ook wel de witte stad genoemd. De courtyards in de mansions zijn over het algemeen prachtig en ik ben er een paar binnen gegaan. Zo kwam ik terecht in de rechtsfaculteit van de universiteit, een colegio (middelbare school) en een verborgen baptische kerk.
Verder hebben ik toen met de anderen Juanita de Iceprincess bezocht in haar museum. Een Inca-meisje honderden jaren geleden geofferd op de top van de besneeuwde Ampatovulkaan. Een beetje creepy, maar ook heel indrukwekkend.

We hebben de Colca Canyon bezocht (op één na diepste ter wereld, meer dan 2 x zo diep als de Grand Canyon), met zijn grottste diepteverschil op 4000 meter, van de rand van de canyon BAM in een keer naar beneden tot op zeeniveau. Daar ergens beneden in die diepte lag Nederland.
Ik had mijn Halloweenmantel meegenomen om als Pachamama op de foto te gaan met de canyon en de condors. We hebben heel veel condors gezien, reusachtige dingen die op 5 meter afstand langs kwamen zweven.
De weg naar de canyon ging door waanzinnig maanlandschap. Het landschap van de wijde omgeving was gevormd door oude vulkaanerupties en alles was oude lavastromen. Soms ging de weg uitgehakt midden door een paar stromen heen en dan reed je door een bos van grote pyramidevormen aan weerszijden van de weg.

Het was een leuke reis, en ik heb veel gezien, maar Cusco is beter. En Nederland nóg beter. En ik mis Philip Freriks die heel ons volk elke dag om half negen nog een héél fijne avond toewenst.